Áður en gosið byrjaði var töluvert um jarðskjálfta og um kl. 01:15 var kvika komin upp á yfirborðið undir jöklinum og myndaðist þar um 1,8 km löng gossprunga innan öskjunnar, en þó var ekki samfelld virkni á henni. Þykktin á jöklinum fyrir ofan sprunguna var um 150-200 metrar, en ísbráðnunin var nokkuð hæg til að byrja með. Þá opnaðist einnig stutt sprunga rétt sunnan við öskjuna, en virkni á henni var ekki langlíf. Um kl. 05:55 sömu nótt braust gosið í gegnum ísinn og sást þá gosmökkur rísa frá jöklinum.

Þegar gýs í jökli verður svokallað sprengigos vegna samspils kviku og bráðvatns frá jöklinum. Kvikan hvellsýður vatnið, sem þenst út og breytist í gufu, en við það tvístrast kvikan og sprengingar verða við gosopið. Við sprengingarnar tætist kvikan í gjósku sem þeytist út frá gosrásinni. Fínna efnið, askan, berst að miklu leyti upp í andrúmsloftið með gosmekkinum, en stærri agnirnar þeytast í allar áttir í kringum gosopið og byrja að byggja upp gíg. Askan fellur svo úr gosmekkinum líka, að mestu nálægt gosstöðinni, en hluti hennar getur borist langar leiðir. Við gos undir jökli myndast einnig oft mikil jökulhlaup, þegar bráðvatnið frá jöklinum brýst undan jöklinum og flæðir í átt til sjávars.

Krafturinn í gosinu jókst með deginum og náði gosmökkurinn upp í um 10 km hæð seinna um daginn og olli miklu öskufalli, sérstaklega austan og sunnan megin við Eyjafjallajökul. Ný gossprunga uppgötvaðist 15. apríl, aðeins vestan við sprunguna sem opnaðist fyrst innan öskjunnar, og var mesta virknin á henni út gosið. Nýja sprungan opnaði annað op í jökullinn en virknin í gosinu byrjaði síðan að dvína þann 18. apríl og markar það lok fyrsta fasans í gosinu.

Gangberg myndast þegar kvika leitar upp á yfirborðið, en nær ekki alla leið og storknar ofarlega í jarðskorpunni. Gangberg getur einnig verið leifar af gosrás, en þá hefur kvikan náð upp á yfirborð og valdið eldgosi, en kvika situr eftir í berglögunum, kólnar og myndar berggang. Bergangar eru því alltaf yngri en bergið í kringum það, og í steininum hér er það umkring grófu móbergi. Berggangarnir geta verið bæði lóðréttir, og kallast þá gangar, og láréttir, og kallast þá syllur. Þykktin á þeim verið mjög breytileg, allt frá því að vera nokkrir millimetrar yfir í nokkuð hundruð metra á þykkt. Berggangar geta myndast bæði þegar kvika þrýstir sér í gegnum þykkan jarðlagastafla og í sama gosi og grannbergið hefur myndast, t.d. þegar það myndast innskot eða eitill í móbergsfjalli sem er að myndast. Oft myndast glerhjúpur á snertifleti kvikunnar við grannbergið, vegna hraðar kólnunar, og er glerhjúpurinn vel sýnilegur á steininum hér sem svörtu línurnar við samskeytin á gangberginu og móberginu.