Katla jarðvangur einkennist af tíðri eldvirkni í bland við jökla. Þetta samspil hefur mótað mannlíf og búsetumynd á svæðinu frá landnámi. Náttúrufar jarðvangsins er sérstætt að því leiti að svartir sandar jökulhlaupanna og hafnleysa einkenna undirlendið sem er sundurskorið af jökulám. Undir jökulþöktum tindunum liggja megineldstöðvar og út frá þeim hafa hlaðist upp móberghryggir á tímum síðustu ísaldar, opnast gjáin Eldgjá og gígaröðin Laki á nútíma þaðan sem breiddust út mikil hraun og gervigígar mynduðust. Allt eru þetta jarðminjar með mikilvægi á heimsvísu. 

Fossar og fjölbreyttar bergmyndanir í bland við gamla byggingalist og landbúnað einkenna einnig svæðið. Eitt þéttasta spóavarp í heimi þrífst á Markarfljótsaurunum og mosaþemba sem þekkist vart utan Íslands þekur austari hluta svæðisins.

Katla UNESCO Global Geopark afmarkast af Eystri Rangá að Núpsvötnum í suðri og að Bárðagungu í norðri. Þau þrjú sveitafélög sem mynda jarðvanginn líta á svæðið sem eina heild og leitast við aðgestir nái að upplifa söguna, samtímann og hefðbundna menningu á meðan þeir fræðast um jarðfræði svæðisins, smakka staðbundnar krásir og njóta lista og handverks staðarins.